การศึกษาการใช้ประโยชน์ของผักพื้นบ้านในจังหวัดพะเยา มีวัตถุประสงค์เพื่อทราบชนิดผักพื้นบ้านและเผยแพร่ภูมิปัญญาพื้นบ้านเกี่ยวกับผักพื้นบ้านที่ชาวบ้านนำมาบริโภค โดยสำรวจผักพื้นบ้านใน 9 อำเภอของจังหวัดพะเยา ระหว่างเดือนตุลาคม พ.ศ.2557 ถึงเดือนตุลาคม พ.ศ. 2558 บันทึกข้อมูลระหว่างการสำรวจด้วยวิธีการสัมภาษณ์แบบกึ่งโครงสร้าง (semi-structured interview) กับผู้ให้ข้อมูลหลัก (key informants) จาก 9 อำเภอ รวมจำนวน 18 คน ข้อมูลที่สัมภาษณ์ได้แก่ ชื่อท้องถิ่น ส่วนของพืชและวิธีการบริโภค เก็บตัวอย่างพืชเพื่อใช้สำหรับระบุชื่อวิทยาศาสตร์ และจัดทำเป็นตัวอย่างแห้งเก็บไว้ที่หอพรรณไม้ ภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ (CMUB) จากการศึกษาพบผักพื้นบ้านทั้งหมดจำนวน 104 ชนิด 85 สกุล 44 วงศ์ จำแนกเป็นพืชใบเลี้ยงคู่ 85 ชนิด พืชใบเลี้ยงเดี่ยว 16 ชนิด เฟิร์นและกลุ่มใกล้เฟิร์น 3 ชนิด เป็นพืชในวงศ์ถั่ว (Fabaceae) มากที่สุดจำนวน 12 ชนิด ผักพื้นบ้านที่น่าสนใจเป็นอาหารที่เป็นเอกลักษณ์ของจังหวัดพะเยา ได้แก่ กรุงเขมา (Cissampelos pareira L.) และผักกาดเขียว (Brassica juncea (L.) Czern.) ส่วนผักพื้นบ้านที่เป็นผักเศรษฐกิจมีความต้องการของตลาดมาก เช่น ชะอม (Acacia pennata (L.) Willd.) ผักหวานป่า (Champereia manillana (Blume) Merr.) เป็นต้น จากการศึกษานี้สามารถเผยแพร่ภูมิปัญญาพื้นบ้านเกี่ยวกับผักพื้นบ้านที่ชาวบ้านในจังหวัดพะเยานำมาบริโภคให้กับเยาวชนรุ่นใหม่ และสามารถใช้เป็นแนวทางอนุรักษ์ไว้ซึ่งภูมิปัญญาพื้นบ้านต่อไป

     This study on utilization of local vegetables in Phayao province investigated the species of edible plants and details indigenous knowledge of using those plants as food. The local vegetables of the nine districts of Phayao province were surveyed from October 2014 to October 2015. Eighteen local residents from the nine districts were interviewed in a semi-structured manner. The local names and howto consume the parts of plants were recorded. Plant samples were collected for species identification and dried specimen preparation. Voucher specimens were deposited in the CMUB. A total of 104 species in 85 genera of 44 families were documented. They were classified into 85 species of dicotyledon, 16 species of monocotyledon and three species of fern and fern allies. The most commonly used family was Fabaceae (12 species). Interesting local vegetables which were unique local food of Phayao province were Cissampelos pareira L. and Brassica juncea (L.) Czern. The economic potential of local vegetables was noted, such as Acacia pennata (L.) Willd. and Champereia manillana (Blume)Merr. The results of this study will be used to introduce the utilization of local vegetables in Phayao province to young people and help conserve local knowledge.