อุปสรรคสำคัญในการฟื้นฟูพื้นที่เหมืองหินปูนได้แก่สภาพดินที่มีธาตุอาหารต่ำ ไม่มีจุลินทรีย์ ทำให้กล้าไม้ไม่สามารถเจริญเติบโตได้ดีเท่าที่ควร งานวิจัยนี้จึงได้ศึกษาผลของจุลินทรีย์ 3 กลุ่ม ได้แก่ จุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพ (EM) เชื้อราปฏิปักษ์ (Antagonistic fungi) และ Bacillus subtilis ในการเพิ่มประสิทธิภาพการเจริญเติบโตของต้นกล้าไม้ 5 ชนิด คือ ซ้อ (Gmelina arborea Roxb.) เติม (Bischofia javanicaBlume) มะขามป้อม (Phyllanthus emblica L.) สมอพิเภก (Terminalia bellirica (Gaertn.) Roxb.) และพฤกษ์ (Albizia lebbeck (L.) Benth.) โดยปลูกกล้าไม้ทั้ง 5 ชนิด ด้วยดินจากเหมืองหินปูนที่ผสมจุลินทรีย์แต่ละกลุ่ม และดินที่ไม่ได้เติมจุลินทรีย์ติดตามการเจริญเติบโตเป็นเวลา 3 เดือน พบว่าต้นกล้าที่ได้รับเชื้อ B. subtilis และ Antagonistic fungi ทำให้เส้นผ่านศูนย์กลางคอราก และความสูงของต้นกล้าเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ (p<0.05) โดยเฉพาะในช่วง 6 สัปดาห์แรก ในสัปดาห์ที่ 12 ปริมาณมวลชีวภาพของซ้อที่ปลูกร่วมกับ B. subtilis มีปริมาณมากที่สุดเท่ากับ 77.29 กรัม รองลงมาคือ เติมที่ปลูกร่วมกับเชื้อราปฏิปักษ์ และ B. subtilis เท่ากับ 73.29 และ 71.09 กรัม ตามลำดับ จากผลการศึกษาสรุปได้ว่า B. subtilis และเชื้อราปฏิปักษ์มีความสามารถในการเพิ่มอัตราการเจริญเติบโตของต้นไม้ได้ และซ้อและเติม เป็นต้นไม้ที่เหมาะสำหรับการนำไปใช้ฟื้นฟูป่าในพื้นที่เหมืองหินปูน

     Restoration in mining area is very challenging, due to the harsh condition of the area, low nutrients content and lack of microorganism in soil. All of that factors are the limitation for tree seedling establishment in the area. This study was aimed to evaluate the effect of three microorganism groups (Effective microorganism,Antagonistic fungi and Bacillus subtilis) of the performance of five species including Gmelina arborea Roxb., Bischofia javanica Blume, Phyllanthus emblica L., Terminaliabellirica (Gaertn.) Roxb. and Albizia lebbeck (L.) Benth. The seedlingswere planted in soil from limestone mine quarry with three groups of microorganism and soil without microorganism as control experiment. The seedlings growth was investigated for three months. The seedlings that treated with B. subtilis and Antagonistic fungi had significantly higher root collar diameter and height (p<0.05) in the first 6 weeks. After 12 weeks, G. arborea treated with B. subtilis had highest biomass (77.29 g)followed by Bi. javanica that treated with Antagonistic fungi and B. subtilis with the values of 73.29 g and 71.09 g, respectively. It can be concluded that B. subtilis and Antagonistic fungi can increased the performance of seedling. And G. arborea and Bi. javanica are recommended for limestone mine restoration.